در ماده ۲۱ قانون ثبت اختراعات، طرح‌های صنعتی و علائم تجاری برای ثبت طرح صنعتی آمده‌است طرح صنعتی زمانی قابل ثبت هستند که جدید و یا اصیل باشد…

این نحوه نگارش یعنی آوردن حرف «و»بعد از کلمه جدید وقبل از کلمه اصیل در متن قانون علامت تجاری وطرح صنعتی  در بین حقوقدانان اختلاف‌نظر ایجاد نموده‌است برخی معتقدند قانونگذار وجود هم‌زمان شرط جدید و اصیل بودن در طرح صنعتی را لازم و ضروری دانسته‌است برخی دیگر معتقدند هر طرح صنعتی‌ای که تنها هر یک از شروط جدید یا اصیل بودن را دارا باشد قابل ثبت است به‌عبارت‌دیگر از عبارت مذکور در ماده ۲۱ قانون ثبت طرح‌های صنعتی و علامت تجاری تخییر مستفاد می‌شود یعنی هر طرحی که واجد هر کدام از شروط جدید یا اصالت باشد قابل ثبت است در کنوانسیون پاریس نیز صرفاً به ضرورت حمایت از طرح صنعتی اعضا اشاره شده‌است اما در خصوص این‌که طرح برای حمایت باید واجد چه شرایطی باشد مقرره‌ای در کنوانسیون یادشده نیامده‌است  در آیین نامه اجرایی قانون حرف واو حذف شده است وصرفا آمده است طرحهای صنعتی زیر قابل حمایت نیستند:1-طرحهایی که جدید یا اصیل نباشند...لذا به نظر می رسد طرحی که هریک از شرایط اصالت یا جدید بودن را داشته باشد قابل ثبت است و رویه قضائی ایران نیز نظریه تخییر یعنی وجود هر یک از شروط اصالت یا جدید بودن را برای ثبت طرح صنعتی کافی و قابل حمایت دانسته‌است که در ذیل نمونه رای صادره از دادگاه طرح صنعتی آورده شده‌است که اصل تخییر را پذیرفته هست. 

 قسمتی از رای دادگاه تجدیدنظر در ذیل آمده است:

............از سوی تجدید نظر خواه تحت عنوان منع استفاده از طرح های صنعتی موصوف مورد محکمه نخستین قرار نگرفته و در این قسمت حکم به بطلان دعوای تقابل صادر و اس گردیده وارد و محمول بر صحت بوده و بر استدلال و استنباط محکمه نخستین خدا اشکال قانونی وارد است. زیرا بر اساس قوانین برخی از کشورها، یک طرح صنعتی زمانی قاب حمایت هست که جدید باشد، قوانین تعدادی دیگر از کشورها، شرط اصیل بودن را هم برای حمایت از یک طرح صنعتی لازم و ضروری می دانند، در کنوانسیون پاریس و در ماده ۵ خامس، صرفا به تعهدات کلیه کشورهای عضو برای حمایت از طرح صنعتی پرداخته و مطلبی در خصوص چگونگی حمایت ذکر ننموده و به قوانین داخلی کشورهای عضو ارجاع داده شده، بر این اساس مقررات ماده ۲۱ قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری، طرحی را قابل ثبت می داند که جدید و یا اصیل باشد، به عبارتی شرط جدید و اصیل توام را برای ثبت طرح صنعتی ضروری نمی داند و طرحی را که اصیل بوده ولی در زمان ثبت جدید نباشد را به پشتوانه اصالت قابل ثبت می داند، بخصوص که افشاء قبلی مربوط به خود طراح و متقاضی ثبت بوده باشد، قرار گرفتن عبارت و یا بین کلمات جدید و اصيل در قانون مرقوم حکایت از آن دارد که قانونگذار شرط صرف اصیل بودن را برای ثبت طرح صنعتی کافی می داند، در مانحن فيه نظریه کارشناسی آقای حمید جنتی و نظریه هیات کارشناسی .... حکایت از آن داد که طرح های صنعتی موصوف اصالت دارند با این توضیح که طرح های صنعتی مورد نزاع اولین بار توسط شرکت فرانسوی ...تولید گردیده و شرکت مذکور به موجب نامه شماره ......، اعلام نموده که طراح و ذینفع طرح های صنعتی موصوف، شرکت....... می باشد و شرکت مذکور بر اساس مجوز شرکت فرانسوی یاد شده مبادرت به ثبت طرح های صنعتی نموده، در نتیجه اصالت دو فقره طرح صنعتی مورد خواسته محرز و مسلم بوده و افشای قبلی آن صرفا وصف جدید بودن را زایل می سازد که لطمه ایی به ثبت آن به پشتوانه اصالت وارد نمی نماید، نظریات کارشناسان رسمی دادگستری با اوضاع و احوال محقق و معلوم قضیه مطابقت داشته و موجبی برای ارجاع قضیه به هیأت بزرگتر کارشناسی وجود ندارد. لذا دادگاه ادعای تجدیدنظرخواه را وارد و محمول بر صحت تشخیص داده، مستند به ماده ۳۵۸ قانون آئین دادرسی مدنی، ضمن نقض این قسمت از دادنامه تجدیدنظرخواسته، حکم بر بی حقی و بطلان دعوای خواهان اصلی صادر و اعلام می نماید و.....

نویسنده :مجید رحیمی وکیل پایه یک دادگستری

منابع: 1- حقوق طرحهای صنعتی دکتر سید حسن میر حسینی

2-مالکیت فکری در رویه قضایی ایران محمد حسن امی