حقوق مالکیت معنوی به حقوقی گفته می شود که از تراوشات مغزی انسان ناشی شده ، جنبه ابتکاری داشته ، قانون به مالک آن ( ثبت کننده )  حق استفاده انحصاری برای مدت معین  می دهد و دارای ارزش اقتصادی ، قابلیت خرید و فروش داشته ، در عین حال موضوع آن عینی نباشد.

برای این حق  بعضی از اساتید علم حقوق از نام "مالکیت های فکری" استفاده می کنند چون منشاء این حقوق را فکر و اندیشه انسان می دانند اما برخی دیگر واژه "مالکیت معنوی"را مناسب تر می دانند ، بنظر می رسد مالکیت معنوی درست تر باشد چون همه جنبه های  این حقوق مستقیماً از فکر و اندیشه انسان ناشی نمیشود ، (علامت تجاری – نشان جغرافیایی...) اما وجه مشترک همه آنها  فقط مادی نبودن آنها است (غیر قابل لمس) که در یک زیر مجموعه قرار داده شده اند .  از طرفی اموال مادی (قابل لمس)بوجود مالک آن وابسته نمی باشد یعنی  توسط  مالک  بوجود نیامده بلکه قبل از مالک ، آن مال وجود داشته ، شاید در تملک شخص دیگری بوده است ، اما اموال معنوی وجود آن وابسته به وجود پدید آورنده آن است و یعنی اگر پدید آورنده آن  وجود نداشت قطعاً آن مال  در آن زمان و آن مکان پدید نمی آمد ،  یا قابل ارتقاء و تکمیل توسط اشخاص دیگر هم اتفاق نبود .
حقوق مالکیت معنوی  به دوبخش حقوق مالکیت صنعتی و حقوق ادبی هنری تقسیم می شود و در دو قرن اخیر در همه جوامع درحال گسترش بوده است ، بخصوص کشورهای پیشرفته راز موفقیت و توسعه خود را در توجه به این حقوق دانسته با توسعه همه جانبه آن چه در زمینه ایجاد قوانین کارآمد و هم در زمینه شناساندن آن به کلیه آحاد جامعه بخصوص صاحبان واقعی این حقوق موجبات پیشرفت علم و تکنولوژی ، توسعه ، تولید و تجارت را فراهم آوردند. بعنوان مثال ژاپن از ابتدای صنعتی شدن (قرن نوزدهم) این قانون را تصویب و اجرایی نمود و در سالهای متمادی آنرا بروز نمود. قوانین مربوط به مالکیت معنوی در کشور های پیشرفته بگونه ای تهیه و تنظیم شده که هم  منافع صاحبان این حق و هم مخاطبین را تضمین نموده است و از طرفی کمک شایانی در پیشبرد تولید و تجارت را موجب گردیده است . همچنانکه می دانیم حقوق مالکیت صنعتی زمینه ایجاد ابتکار، نوآوری، خلاقیت توسعه اقتصادی سرمایه گذاری  می گردد . رابطه بسیار ظریف بین دارنده آن حق و استفاده کننده آن بوجود می آورد و اشخاص ثالث نمی توانند تا مدت معین بدون اجازه وی استفاده نماید این باعث تشویق مادی و معنوی وی شده و پیشرفت را سرعت  داده و خالقان فکر اندیشه براحتی با اطمینان خاطر تراوشات مغزی خود را بروز داده و در دسترس همگان قرار دهند که آن نیز پیش زمینه اختراعات و نوآوری های دیگر را موجب می شود.
پرسشهایی در اینجا مطرح است و  کمک می کند که با موضوع مالکیت صنعتی بیشتر آشنا شویم و آن این است که سیاستها و سازوکارهای حمایت از حقوق مالکیت صنعتی و التزام به اسناد بین المللی چه اهدافی را دنبال خواهد داشت؟ باتوجه به سطح تکنولوژی کشور ما بعنوان یک کشور درحال توسعه در قبال دانش و پیشرفت های کشورهای توسعه یافته چگونه می باشد؟
کشورهای درحال توسعه از نظر تکنولوژی و قابلیت و ساختار اجتماعی اقتصادی و درآمد ثروت با هم متفاوت هستند و همگن نمی باشند. لذا نمی توان لزواً دارای سیاست های عمومی یکسانی درحوزه مالکیت فکری باشند. شکاف تکنولوژیکی کشورهای درحال توسعه مانع اصلی هم اندیشی این کشورها در چارچوب نظام بین المللی حقوق مالکیت معنوی می گردد.
 لذا ضرورت دارد که در تهیه و تنظیم قوانین این حقوق دقت بیشتری بعمل آورد و قوانین را بگونه ای طراحی کنیم که باتوجه به میزان پیشرفت تکنولوژیکی کشور آنرا نیز بازبینی و بروز رسانی نماییم باتوجه به حساسیت و ظرافت تعادل بین حقوق دارنده این نوع مالکیت و جامعه و همچنین میزان پیشرفت کشورهای توسعه یافته باید این تعادل بسیار ظریف و دقیق باشد که قوانین این بخش موجبات انحصار بیش از حد را برای دارنده این حقوق ایجاد ننمایمد تا مانع پیشرفت کشور گردد . لذا داشتن یک سیاست کلان مالکیت معنوی در کشور امری لازم و ضروری است تا نقشه راه مناسب را تهیه و در اختیار متولیان امر قرار دهند.
 نظام حقوقی زمانی مطلوب و مفید خواهد بود که نیازهای همه جانبه کشور را برای رسیدن به تکنولوژی برتر و تداوم در تولید دانش و تکنولوژی فراهم آورد. شکی نیست که وجود یک نظام حق اختراع بهتر از عدم وجود آن است که در صورت عدم وجود چنین نظامی محور پیشرفت و توسعه صنعتی دشوار می شود اما از طرفی همچنانکه گفته شد این همانند یک شمشیر دو لبه است که اگر بدون داشتن یک استراتژی قوی و هدفمند و بدون توجه به نیازهای جامعه به نیازهای عمومی و سازوکارهای حفظ آن لزوماً مطلوب نبوده و گاهاً مضر خواهد بود. برای درک بهتر از منافع و چالش های این حوزه می توان سیاستگذاری در این حوزه را هدفمند نماید و باعث شود الزامات سیاستگذاری و قانونگذاری موثر به گونه ای دنبال شود که ایده دسترسی به توسعه را از مجرای حقوق مالکیت فکری هموار کند. اما آیا رسیدن به این هدف با این ابزار ممکن است چگونه می توان نیازهای عمومی و منافع عامه را در قالب این سیاست دنبال کرد؟ با حمایت های فوری از حقوق دارندگان و الزامات مالکیت فکری در تضاد نباشد. چه ساز و کارهایی برای این امر در اسناد بین المللی می تواند یافت؟
نقش کشورهای درحال توسعه در روند جهانی شدن حقوق مالکیت معنوی چیست؟ و منافع آنها در موافقتنامه ها از جمله تریپس چگونه تامین می شود؟ آیا این اسناد پاسخگوی این نیازهای کشورها در این حوزه ها هستند؟ بخصوص تحولات مربوط به حوزه های خلاقیتی که در سالهای اخیر هرجا سخن از حمایت از این گونه های از حقوق مالکیت معنوی که مختص کشورهای درحال توسعه بوده با مقاومت جدی کشورهای توسعه یافته مواجه بودیم. به هرحال این حقوق هرگز به اندازه امروز به لحاظ اقتصادی و سیاسی و مهم و مناقشه انگیز نبوده است. تاثیر این حقوق بر مباحث بهداشت عمومی امنیت غذایی،آموزش، تجارت، توسعه صنعتی، دانش سنتی، تنوع زیست محیطی، ارتباطات اینترنتی و حتی آب و هوا باعث افزایش مناقشات شده است. فهم درست از آن و انعطاف لازم در این حقوق می تواند بر حوزه های یادشده تاثیر گذار باشد. بعضی مخالف ایجاد قوانین در این زمینه بوده چون آنرا مسبب اصلی گرانی بعضی محصولات با تکنولوژی بالا بخصوص داروها می دانند. اما برعکس عده ای دیگر وجود قوانین در زمینه های مذکور را نه تنها موجب عقب گرد ندانسته ، بلکه زمینه انتقال سرمایه مادی و معنوی را بوجود آورد، و درنهایت موجبات پیشرفت جامعه می گردد. صرف نظر از مباحث مطروحه از نظر مدیریت و استراتژی حقوق مالکیت معنوی برای پیشرفت و رسیدن به اهداف فوق امری گریز ناپذیر می باشد.به لحاظ حقوقی مهمترین ابزارهایی که می تواند زمینه رسیدن به یک نظام حقوقی مناسب برای کشور ما را فراهم سازد استفاده از انعطاف نظامهای بین المللی می باشد که برای کشورهای درحال توسعه به حداقل رساندن نتایج سود استفاده از حقوق انحصاری ناشی از ثبت می باشد. تا بین حقوق فردی و جمعی یعنی حقوق دارندگان مالکیت معنوی و استفاده کنندگان تعادل عادلانه بوجود آید و این تعادل بین این دو گروه محدودیت بهره برداری مطلوب از حق انحصاری ثبت ، امری حیاتی است. با نگاهی گذرا به موضوعات فوق به تخصصی بودن مطلب بیشتر آشنا می شویم که نیاز به تربیت نیروها و متخصصین بین رشته ای بوده تا کشور در این راستا کمترین آسیب را ببینند.
لذا با ایجاد بستر مناسب حقوقی حمایت از مالکیت صنعتی و عضویت در سازمانهای تخصصی، متحدالشکل نمودن قوانین مربوط به حقوق مالکیت معنوی از مهمترین سیاست های توسعه صادرات و رشد اقتصادی است که به تجارت کشور کمک بسیاری خواهد نمود. باتوجه به معاهدات و کنوانسیونهای بین المللی استانداردسازی ترتیبات حقوق و قوانین ملی و ایجاد نهادها و ادارات مرتبط با الگوی بین المللی همچون سایر کشورها و تاکید برآموزش کارشناسان و سایر نیروهای درگیر، یک سیستم مالکیت صنعتی قوی و کارآمد برای حمایت از حقوق مالکیت معنوی در کشور پایه ریزی نماییم. سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بعنوان متولی حقوق مالکیت صنعتی درخصوص سیاست گذاری و اعمال مکانیزم های سیاست عمومی حق ثبت اختراع ، علائم تجاری، طرح های صنعتی و نشان جغرافیایی را به عهده دارد در این راستا اقدامات بسیار مفید و مؤثری انجام داده است. که در بخشهای آتی به آن خواهیم پرداخت .
                       تاریخچه حقوق مالکیت صنعتی
در بعد ملی اولین قانون ایران در خصوص حقوق مالکیت صنعتی "قانون علامت صنعتی و تجارتی" مصوب 1304 می باشد این قانون در 18 ماده تصویب شده بود از نظر مقررات مربوط به ضمانت اجرایی قدرت چندانی نداشته است آیین نامه اجرایی آن هم تدوین نشد اما در قانون "علائم تجاری و اختراعات" و آیین نامه اجرایی آن که در سال 1310 به تصویب رسیده بود درخصوص ضمانت اجرای حقوق مالکیت صنعتی به لحاظ زمان تصویب ناشناخته بودن این حقوق در کشور، از قوانین خوبی بود که درجریان اجرا هم نتایج مطلوبی داشت.
در سال 1337 آیین نامه دیگری برای قانون مذکور تهیه و تا اواخر سال 1387 اجرایی بوده است به دنبال آن قانون ثبت اختراعات و طرح های صنعتی و علائم تجاری در سال 1386 تصویب و آیین نامه اجرایی آن در سال 1387 تهیه پس از تصویب اجرایی گردید. قبل از این نیز در سال 1379 قانون حمایت از پدید آورندگان نرم افزار رایانه ای به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است همچنین در سال 1383 قانون حمایت از نشان جغرافیایی و آیین نامه اجرایی آن تصویب و اجرایی گردید.
در بعد بین المللی (الحاق به معاهدات  و کنوانسیونهای بین المللی):
باتوجه به نیازهای روز ایران نیز  به تعدادی از کنوانسیونها و معاهدات بین المللی در زمینه مالکیت صنعتی ملحق گردید ، از آنجائیکه کشورمان تا قبل از اقدامات سالهای اخیر صرفاً عضو کنوانسیون پاریس بوده و به سایر معاهدات تحت تصدی سازمان جهانی مالکیت معنوی ملحق نشده بود لذابا توجه به مطالعات انجـــام شده درخصوص اولویت هاي الحاق به معاهدات،پیشنهاد الحاق به معاهدات وکنوانسیون های مشروح درذیل ازطریق سازمان ثبت پس ازطی تشریفات مربوط به تصویب مجلس محترم شوراي اسلامي رسیده و اجرایی گردیده است .
1- الحاق  ایران به کنوانسیون پاریس (مصوب 24/9/1338)
2- الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به اصلاحات کنوانسیون پاریس (17/8/1377)
3- الـــحاق به کنوانسیـــون مؤسس سازمان جهانــــی مالکیت معنوی" WIPO" (مصوب 4/7/80 13)
4- الحــاق به موافقتنامه و پروتکل مادرید راجع به ثبت بین المللی علائــم تجارتی (مصوب 25/11/1382)
(درسیستم مادریدامکان ثبت بین المللی علائم تجارتی رابرای اتباع کشورمان ومتقابلاًاتبــاع کشورهای عضــواین سیستم فراهــم شده است)
5- الحاق به موافقتنامه مادرید بمنظور جلوگیری از نصب نشانه های منبع غیرواقعی مبدأ (مصوب  25/11/1382)
6- الحــاق به موافقتنامه لیسبون در مورد ثبت و حمــایت بین المللی از اسامی مبدأ (مصوب 23/11/1383)
* الحـــاق به موافقتنامه های مادرید و لیسبون (مذکـــور در بندهای 3 و 4) ثبت و حمایت بین المللی نشان جغرافیائی کشورمان را در عرصه بین المللی و متقابلاً چنين خدماتي را برای اتباع سایر کشورهای عضو فراهم نموده است.
7- الحاق به معاهده همکاری ثبت بین المللی اختراع (PCT) مصوب 1386 سند الحاق به این معاهده، در سال جاری یعنی 1392 تودیع شده است و از همین سال اجرایی گردید. مفاده معاهدات مربوط به طبقه بندی بین المللی طرح های صنعتی لوکارنو (Lokarno) ، مفاد معاهده مربوط به طبقه بندی بین المللی اختراع استراستبورگ (STN) ، مفاد معاهده مربوط به طبقه بندی بین المللی کالا و خدمات درخصوص علائم تجاری نیس (NIC) و مفاد معاهده مربوط به طبقه بندی بین المللی عناصر تصویر علائم تجاری وین (Viena) عملا توسط ادارات مالکیت صنعتی اجرا می شود در آیین نامه قانون مذکور اجرای آنها را  ضروری اعلام نموده است.
حقوق مالکیت صنعتی  ایران در یک نگاه
1.       سال 1304 اولین قانون حمایت از حقوق مالکیت فقط در زمینه حمایت از علائم تجارتی
2.       سال 1310 قانون ثبت علائم و اختراعات و آئین نامه اجرائی آن
3.       سال 1337 آئین نامه اصلاحی اجرای قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب 1310
4.       سال 1338 قانون اجازه الحاق دولت ایران به اتحادیه عمومی بین المللی معروف به پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی تصویب و در همان سال به کنوانسیون مذکور با آخرین اصلاحات
5.       آذر ماه 1377 الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به اصلاحات کنوانسیون پاریس
6.        مهرماه سال 1380 الحاق به کنوانسیون مؤسس سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO)
7.سال 1382 الحاق به موافقت نامه پروتکل مادرید دررابطه با ثبت بین المللی علائم تجاری(سیستم مادرید ثبت بین المللی علائم تجارتی)
8.       سال 1382 الحاق به موافقت نامه مادرید راجع به مشخصات غیرواقع مبدأ و منبع کالا
9.       سال 1383 الحاق به موافقت نامه لیسبون در مورد حمایت از اسامی مبدأ و ثبت بین المللی آنها
10.  قانون حمایت از نشانه های جغرافیایی (مصوب 1383) و آیین نامه اجرایی آن
11.   سال 1387 قانون ثبت اختراعات و طرحهای صنتی و علائم تجارتی و آئین نامه اجرایی آن تصویب و اجرایی گردید.
12.  تیرماه سال 1392 الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران به معاهده همکاری بین المللی ثبت اختراع (PCT)
مالکیت صنعتی در اسناد بین المللی
از اواخر قرن 18و و اوایل قرن 19 قوانین  مربوط به  حمایت از حقوق  مالکیت صنعتی در کشورهای مختلف غربی بوجود آمده بود  اما پراکنده گی و منفرد بودن  قوانین فوق  در  کشورهای مختلف عملا حمایت را با مشکل روبرو  کرده  بود  چون از ابتدا  جنس و نوع  این حقوق خاص بودهاست لذا  قوانین منفرد کشورها قابلیت حمایت از آنرا در مقابل متجاوزین نداشته است ، یعنی براحتی توسط افراد سود جو مورد سوء استفاده قرار میگرفت و مرزها قادر به کنترل آن نبوده و نیستند این حقوق در کشورهای دیگر براحتی و آزادنه کپی می شد . لذا در سال 1883 نمایندگان کشورهای صنعتی آن زمان در پاریس دور هم جمع شده اتحادیه ای به هیمن نام  بوجود آورده تا از حقوق دارندگان این نوع مالکیت حمایت نمایند. برای این منظور کنوانسیون مذکور دارای دو ویژگی بارز می باشد تا راحتتر بتواند از دارندگان این حقوق حمایت نماید یکی از ویژگی ها رفتار ملی یعنی national treatment یعنی اعضا باید با کلیه اتباع کشورهای عضو رفتار برابر عین اتباع داخلی داشته باشند دیگر ویژگی حق تقدم است یعنی اینکه متقاضی ثبت اختراع یک سال ، متقاضی ثبت علامت و طرح صنعتی شش ماه از تاریخ اظهارنامه در کشور مبداء فرصت دارند که تقاضای خود را در سایر کشورهای عضو ثبت نمایند ، چنانچه شخصی بین این دو زمان اظهارنامه ای را فایل نماید باید توسط کشور مقصد باطل گردد.و از دیگر ویژگی کمک های فنی و حقوقی به کشورهای عضو در جهت ارتقاء حقوقی مالکیت معنوی ، جمع آوری و انتشار مربوط به حمایت از مالکیت معنوی و همچنین انجام توسعه و مطالعات در این زمینه و هرگونه اقدام در این راستا می باشد.
در سال 1967 میلادی کنوانسیون تاسیس سازمان جهانی مالکیت معنویWIPO   (World intellectual property organization) به هویت رسید و ظیفه آن انجام خدمات اداری اتحادیه پاریس و دیگر اتحادیه های مرتبط می باشد این سازمان در سال 1974 بعنوان یکی از سازمانهای تخصصی سازمان ملل متحد پذیرفته شده است و مقر آن در ژنو سوئیس می باشد.
تا کنون عهده دار اجرای بیست و سه معاهده بین المللی در زمینه حقوق مالکیت معنوی می باشد که کشور ما به تعدادی از آنها که ذکر شد پیوسته است.
مالکیت معنوی یا مالکیت فکری
همچنانکه می دانیم Intellectual property  به مالکیتهای غیر ملموس گفته می شود که در مقابل آن انواع دارایی های منقول و غیرمنقول یا قابل لمس وجود دارد بعضی از اساتید علم حقوق کلمه فوق را مالکیت معنوی بعضی دیگر آنرا مالکیت فکری ترجمه کرده اند. در لغتنامه واژه Intellectual عقلانی ذهنی، فکری معنوی.... معنی شده است حال اگر بخواهیم این کلمه برای این گونه اموال بکار ببریم بنظر کلماتی چون عقلانی ذهنی و فکری که تقریباً به یک مفهوم است کافی نمی باشد شاید بتواند اموال خلاقتیتی و ابتکاری (اختراعات، طرح های صنعتی، مدلهای مصرفی ، مدارهای یک پارچه، کپی رایت...) را شامل شود اما قطعاً نمی تواند اموال تجاری ( علامت تجاری- نشان جغرافیایی – نام تجاری...) را پوشش دهد چون دارایی های خلاقیتی ناشی از تراوشات فکری و ذهنی بشر است اما دارایی های تجاری کمتر به فکر و اندیشه برمی گردد بیشتر به تلاش تجاری یک تاجر بستگی دارد. لذا مالکیت معنوی به نظر صحیح تر می رسد چون معنوی یعنی منصوب به معنی، باطنی ، حقیقی می باشد از آنجایی که این اموال ظاهری و قابل لمس نیستند یعنی هم اموال خلاقیتی هم اموال تجاری هر دو یک اندازه از فکر ناشی نمی شوند فقط اموال خلاقیتی و ابتکاری است که مستقیماً از تراوشات فکر، ذهن و اندیشه انسان  بوجود می آید اما اموال تجاری اینگونه نیست لذا کلمه فکری یا ذهنی جامع نیست در حالیکه اموال معنوی به هر دونوع اموال که تجاری و خلاقیتی است را راحتتر پوشش می دهد. معنوی بکار رفته مالکیت معنوی را نباید به معنی معنویت و عرفان ترجمه کنیم اگر منصوب به معنی ترجمه کنیم مشکل راحتتر حل می شود لذا به نظر می رسد اموال معنوی جامع تر خواهد بود. سازمان ثبت از ابتدا کلمه Intellectual را معنوی ترجمه کرده ، به نظر درست تر باشد.
انواع حقوق مالکیت صنعتی
مالکیت معنوی را می توان به انواع مختلف تقسیم نمود که جزء دارایی های غیر ملموس می باشد و بخشی از آن مستقیماً از ذهن و مغز انسان تراوش پیدا می کند و در آن از ابتکار و خلاقیت اشخاص در مقابل ثالث حمایت و انحصار بهره برداری از نتیجه فکر به صاحب آن در مدت معین داده می شود. علت تقسیم بندی آن یکی برای شناخت بیشتر و دیگر ایجاد مرزبندی به منظور حمایت از ذی نفعان این حقوق بوده است. گاهی یکی محصول می تواند انواع حمایت را شامل گردد. بعنوان مثال برای یک موبایل می تواند چندین گواهی نامه صادر شود مانند گواهی نامه ثبت علامت تجاری ، ثبت اختراع ، ثبت طرح صنعتی نرم افزار ، مدل مصرفی، نشان جغرافیایی و غیره لذا حقوق مالکیت صنعتی شامل اختراع، علامت تجاری، طرح های صنعتی، مدلهای مصرفی ، نشان جغرافیایی، اسرار تجاری، مدارهای یک پارچه و غیره می باشد. اداره کل مالکیت صنعتی فقط علائم تجاری، طرح های صنعتی، اختراعات و نشان جغرافیایی را ثبت و حمایت می نماید که در این بین ثبت علائم تجاری، نشان جغرافیایی و اختراعات به سیستم های بین المللی پیوسته و بصورت یک پارچه امکان ثبت بوجود آمده است که متقاضیان داخلی و خارجی براحتی می توانند آنرا در ایران و سایر کشورها با یک اظهارنامه ثبت نمایند.
انواع تقسیم بندی حقوق مالکیت معنوی
مالکیت معنوی

مالکیت ادبی هنری
  آثار ادبی – هنری

 حق نسخه برداری و حقوق جانبی
  مالکیت صنعتی
  نشان جغرافیایی
  نام تجاری
  طرح های صنعتی
  حقوق نرم افزار
علائم تجاری
 مدارهای یک پارچه
 اسرار تجاری
اختراعات
  مدلهای مصرفی
تقسیم بندی دیگری از مالکیت معنوی
الف : خلاقیتی
   اختراعات
  طرح های صنعتی
  مدلهای مصرفی
  حقوق نرم افزار
 مدارهای یک پارچه
 اسرار تجاری
ب : تجاری

علائم تجاری
  نشان جغرافیایی
   نام تجاری
   اسرار تجاری
اهمیت موضوع حقوق مالکیت صنعتی  (انسان در محاصره مالکیت معنوی)
آشنایی با حقوق مالکیت معنوی ضرورت  کلیه آحاد جامعه می باشد .  اما متاسفانه اکثریت اساتید، دانشجویان ، شرکتها، موسسات ، تولید کنندگان، تجار و غیره با این حقوق آشنایی ندارند. در حالیکه می دانیم آینده هرجامعه را نخبگان آن جامعه می سازند آنها هم در مراکز آموزشی هر کشوری پرورش می یابند سپس در مرکز تولیدی و صنعتی فعال می شوند در واقع این افراد  هستند که آینده اقتصاد هر کشور را به دوش خواهند کشیدبنابر این نیاز بسیار ضروریست که این افراد با حقوق مالکیت صنعتی بیشتر آشنا شوند. لذا لازم است برای حمایت و حفظ این حقوق آن را ثبت نمود با ثبت یک اختراع یا علامت یا طرح صنعتی برای مالک آن علاوه برامتیازات مادی برای جامعه نیز مزایایی را به دنبال خواهد داشت آشنایی با دانش حقوق مالکیت صنعتی و موجبات رشد و پیشرفت خواهد شد.
حقوق مالکیت صنعتی مشمول چه افرادی می شود؟ (انسان در محاصره مالکیت معنوی)
همچنان که می دانیم همه آحاد جامعه درگیر مسائل مالکیت معنوی  هستند وقتی ما یک کالایی را خریداری می‌نماییم در واقع دو نوع پول بابت آن پرداخت میکنیم ، یکی بابت  ارزش و اعتبار ناشی از ثبت اختراع یا طرح صنعتی یا علامت تجاری (برند) دیگر بابت ارزش فیزیکی یک کالا می باشد. پس برای تولید کننده بسیار مهم خواهد بود برای کلیه تولیدات خود ارزش واقعی را لحاظ کند تا از نتیجه سرمایه گذاری خود حداکثر بهره را برده و موجبات سرمایه گذاری در زمینه تحقیق و توسعه فراهم گردد و از طرفی مصرف کننده نباید بابت برندهای گمنام یا کالاهای کپی شده پول بیشتری پرداخت کند. تولید کنندگان : برای تولید کننده گان و سرمایه گذاران خلاقیت و نوآوری و حمایت از محصولات تولیدی  امری حیاتی است چون در غیر اینصورت براحتی از گردونه رقابت خارج خواهند شد. زیرا با تکنولوژی سوخته نمی توان در کورس رقابت باقی بمانند.پس با ایجاد و خلق محصولات جدید و چتر حمایت قانونی از تهاجم و سوء استفاده رقبای خارجی و داخلی درامان خواهد ماند.لذا آشنایی با مقوله حقوق مالکیت معنوی برای بنگاه های اقتصادی و محققین و حتی مصرف کنندگان بسیارضروری     می باشد.
مصرف کننده : در بازار اصطلاح "مارک دار" وجود دارد که باعث اختلاف قیمت یک کالا با همان کالا  می شود. و مصرف کننده در خرید آن میل بیشتری از خود نشان می دهد. در بعد اختراعی هموار ملاحظه می شود که قیمت تمام شده کالاها هر روز کمتر می شود در واقع فرایند تولید آن کالا جدید و اصلاح می گردد یا محصولات با طرح‌های جدید وارد بازار مصرف می گردد و نظر مشتری را بیشتر جلب می کند یا گاهی ما بابت خرید کالایی پول بیشتر از ارزش ظاهری آن پرداخت کنیم مانند محصولات دارویی ، در واقع ما هزینه تحقیق و بررسی آن را پرداخت می نماییم  .
حقوق مالکیت صنعتی در ایران
 (اداره کل مالکیت صنعتی چگونه و چه نوع از انواع حقوق مالکیت را حمایت می نماید.)
مالکیت صنعتی
 ثبت اختراع
   ثبت اختراعات در بعد ملی
   ثبت اختراعات در بعد بین المللی (PCT)
      ثبت طرح های صنعتی
     ثبت علائم تجاری
    ثبت علائم تجاری در بعد ملی
   ثبت علائم تجاری در بعد بین المللی (مادرید)
    نشان جغرافیایی
    ثبت نشان در بعد ملی
   ثبت نشان در بعد بین المللی (لیسبون)
مزایای ثبت حقوق مالکیت صنعتی
1-    عامل مهمی برای توسعه پایدار
2-    عامل موثر برای جلب سرمایه گذاری خارجی
3-    زمینه ساز انتقال تکنولوژی
4-    ایجاد انگیزه برای تحقیقات و نوآوری
5-    جلوگیری از افشا و باعث پیشرفتهای تکنولوژی و نوآوری
6-     جلوگیری از فعالیتهای تکراری موازی کاری
7-    پایه گذاری بستر غالب برای یک صنعت پویا و پیشرفته...
اداره ثبت طرح های صنعتی
اداره ثبت طرح های صنعتی به موجب ابلاعیه شماره 194000/624-29/11/85 سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور بوجود آمده است. وظیفه آن اجرای قانون ثبت اختراعات،طرح های صنعتی وعلائم تجاری مصوب سال 1386آئین نامه اجرایی آن می باشد. به شرح ذیل است:
- امضاء پیش نویس ها، آگهی ها، گواهینامه ها و دفاتر ثبت طرحهای صنعتی.
- رسیدگی و امضاء آگهی های ابطال طرحهای صنعتی حسب احکام صادره از مراجع قضایی طبق قوانین و آئین نامه های مربوطه.
- بررسی و امضاء اخطارهای رفع نقص و رد درخواستهای ثبت طرحهای صنعتی.
- اقدامات قانونی لازم نسبت به اعتراضات واصله و حسب مورد تبادل لوایح طرفین اعتراض و امضاء اخطاریه های مرتبط با پرونده های اعتراضی و تهیه گزارش و ارسال به کمیسیون ماده 170 آئین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری مطابق با تشریفات پیش بینی شده در مقررات ذیربط.
- بررسی و تعیین حق الثبت طرحهای صنعتی و تعیین حق الثبت تجدید و تغییرات آن حسب مقررات و آئین نامه اجرایی.
- تائید مدارک مربوط به طرحهای صنعتی جهت ارائه به مراجع ذیربط
- انجام مکاتبات لازم و پاسخ به استعلامات مراجع مختلف.
- تصحیح اشتباهات اداری موضوع ماده 176 آئین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری
- اجرای صحیح مقررات کنوانسیون های بین المللی برای حمایت از مالکیت صنعتی.
- اظهارنظر نسبت به درخواستهای ثبت طرحهای صنعتی براساس قوانین و مقررات و معاهدات بین المللی و صدور دستورلازم در این مورد.
- اظهارنظر و اقدام نسبت به درخواستهای ثبت تغییرات طرحهای صنعتی، تجدید، انتقال و اجازه بهره برداری باتوجه به قوانین و مقررات و آئین نامه اجرایی آن.
- تهیه و تنظیم گزارش های لازم جهت مقام مافوق و پاسخ به مکاتبات مراجع بین المللی در ارتباط با طرحهای صنعتی.
- نظارت بر حسن جریان امور به منظور اجرای صحیح قوانین و مقررات مورد عمل و راهنمایی، ارشاد کارکنان تحت سرپرستی در انجام امور محوله و ارائه گزارشهای لازم.
- بررسی و کنترل پرونده ها و اخطاریه های دادگاهی و همچنین لوایح تنظیمی و شرکت در جلسات دادگاهها و دادسراها جهت پاسخ به سؤالات مطروحه بنا به دعوت مقامات قضایی
- شرکت در کمیته های مشورتی و تخصصی جهت ایجاد وحدت رویه در انجام کارها
- شرکت در کمیسیون ها، جلسات، سمینارها و کنفرانس ها به استناد مقررات و یا دستور صادره و اجرای تصمیمات متخذه حسب مورد و به تشخیص مقام مافوق
- طرح پیشنهادها و تدوین دستورالعمل های مربوط به ثبت طرحهای صنعتی در ابعاد ملی با هماهنگی مقام مافوق جهت ارائه به سازمان.
- انجام سایر امور مرتبط با وظایف واحد که از طرف مقام مافوق ارجاع می گردد.
حقوق ثبت طرح های صنعتی
جایگاه حقوق ثبت طرح های صنعتی در حقوق مالکیت صنعتی و مصادیق آن
  حقوق مالکیت صنعتی در خاکریز اول صنعت ، تجارت و تحقیقات قرار دارد. عدم توجه به این حقوق موجبات ضرر  و زیان جبران ناپذیری به فعالان این عرصه ها وارد خواهد آورد. در تجارت علاوه بر مبادله کالا که در آن کیفیت و کمیت نقش اساسی را دارد اعتبار معامله کننده و کالای مورد معامله نیز بسیار تأثیرگذار است،یا در ابتکار و نوآوری حفظ حقوق پدید آورده باعث تشویق وی و سایرین می گردد. بعنوان مثال حسن نام تجاری یک کالا ، سرعت فروش آنرا برای فروشنده بالا برده باعث سهولت در بازاریابی می گردد و یا ظاهر زیبا و بسته بندی منحصر به فرد کالا، عامل کلیدی در جلب و جذب مشتریان شده و موجبات موفقیت محصول در بازار می شود یا ثبت و حمایت از حقوق مبتکرین و مخترعان باعث رشد شگرفت علم و دانش می گردد.یکی از جنبه حقوق مالکیت صنعتی ، حقوق ثبت طرح های صنعتی می باشد که به شکل و ظاهر، ترکیب خطوط و رنگ ها از نظر جذابیت کالا (محصول) توجه دارد.
قبل از اینکه تولید محصولات به شکل ماشینی و با تیراژ بالا یا به اصطلاح سری زنی شروع شود کالاها در کارگاههای کوچک بصورت دستی و توسط سازنده تزیین می شد. اما پس از انقلاب صنعتی تولید کالاها فقط برای رفع نیاز به سرعت تولید می گردید. هیچ توجهی به ظاهره آن از نظر زیباشناختی نداشتند. تولید کنندگان سنتی به شکل ضمخت  و نازیبای آن ایراد می‌گرفتند.لذا تولید کنندگان صنعتی را بر آن داشت که از هنرمندان و طراحان جهت زیباسازی و تزیین محصولات خود دعوت نمایند که ظاهر محصولات زیباتر و جذاب تر گردد تا ضمن رفع نیاز مصرف کننده ، استفاده از آن هم آسان و چشم نواز باشد.از طرفی وجود رقابت بین تولیدکنندگان یک نوع کالا آنان را مجبور می ساخت که برای جلب و جذب مشتری بیشتر محصولات خود را تزیین و هر روز زیباتر نمایند و این روند زیباسازی ادامه پیدا کرد که امروزه بسیاری از محصولات بدون تغییر کیفیت و کارکرد آنها هر روز شکل جدیدی پیدا می کنند و سرعت رشد و تنوع آنها بقدری زیاد است که باعث شگفتی می شود.
تعداد زیادی از طراحان، هنرمندان و تولید کنندگان زیادی در زمینه طراحی و تولید محصولات مختلف فعالیت دارند و از قوانین طرح صنعتی انتظار دارند که از حقوق آنان حمایت نماید، خوشبختانه مکانیسم مناسب قانونی بوجود آمده است ولی اکثر آنان از وجود چنین قوانینی بی خبر هستند. بعبارتی وقتی محصولی طراحی شد پس از زحمات فراوان تولید سپس به بازار مصرف عرضه  می گردد وقتی با استقبال مصرف کننده روبرو شد همه رقبا سعی می‌کنند که همان محصول را تولید نمایند. در حالیکه می دانیم ساختن یک محصول و ابداع آن بسیار مشکل تر از کپی کردن آن می باشد. یکی از دغدغه های دائمی طراحان و  تولید کنندگان سوء استفاده از طرح های آنها پس از افشا می باشد.
خوشبختانه دراین راستا ، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، توانسته است بعنوان متولی امر مالکیت صنعتی دراجرای سیاستهای توسعه قضائی با همکاری دستگاههای اجرایی و نهادهای ذیربط داخلی و بهره گیری از ظرفیتهای حقوقی و فنی سازمان جهانی مالکیت معنوی اقدامات اساسی جهت بهبود اصلاح و به روز نمودن قوانین و مقررات حقوق مالکیت صنعتی و توسعه منابع انسانی و مکانیزه نمودن مراحل ثبتی با بهره گیری از امکانات نرم افزاری و سخت افزاری مناسب انجام و در حال حاضر نیز با پیگیری های بعمل آمده بخشی از مراحل ثبت به صورت الکترونیکی و از طریق سایت (iripo.ssaa.ir)و بدون نیاز به حضور متقاضی ا رائه و نتیجه مربوطه نیز به صورت پیامک ، ایمیل (پست الکترونیک) با مراجعه به سایت به اطلاع افراد می رسد.
-طرح صنعتی چیست؟
    از نظر قانون ثبت اختراعات‌، طرحهاي صنعتي‌و علائم تجاري((( هرگونه تركيب خطوط يا رنگها و هرگونه شكل سه‌بعدي با خطوط‌، رنگها و يا بدون آن‌، به‌گونه‌اي كه تركيب يا شكل يك فرآورده صنعتي يا محصولي از صنايع دستي را تغيير دهد، طرح صنعتي است‌. در يك طرح صنعتي تنها دسترسي به يك نتيجه فني بدون تغيير ظاهري مشمول حمايت از اين قانون نمي‌باشد. )))
((((ترکیب خطوط یا رنگها و هرگونه شکل سه بعدی با خطوط ، رنگ یا بدون آن بگونه ای که ترکیب یا شکل یک فراورده را از نظر تزیینی و زیباشناختی تغییر داده و باعث جذب مصرف کننده گردد را طرح صنعتی می گویند . در یک طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نسخه فنی بدون تغییر ظاهری مشمول حمایت قانون نمی باشد ))))
 آیا می دانستید اگر طرح جدیدی برای محصولات تولیدی خود ایجاد کرده اید یا بسته بندی منحصر به فردی ابداع کرده اید قبل از افشا باید آنرا ثبت نمائید؟ هر تغییر در شکل ظاهر یا نوع بسته بندی که باعث زیبا شدن محصول تولیدی شما گردید و باعث جذابیت محصولات شما  برای مصرف کننده موجب شود را قبل از افشا، بهتر است ثبت نمایید تا جلو سو استفاده رقبای خارجی و داخلی در بازارهای هدف گرفته شود.با ثبت طرح صنعتی شما می توانید به راحتی جلو و واردات یک محصول که تقلیدی از طرح تولیدی ثبت شده شما است را بگیرید.
طرح صنتی دایره وسیعی از محصولات صنعتی، خانگی ، اداری، ورزشی ، صنایع دستی، اسباب بازی ، مبلمان اداری ، لوازم برقی، خودرو و قطعات آن، ابزار های فنی و پزشکی بهداشتی ، اقلام لوکس، تزئینی ، منسوجات ، فرش و لباس ، ظروف آشپزخانه ، مصنوعات پلاستیکی و حتی بسته بندی طیف وسیعی از محصولات را شامل می شود . از اینرو و وفق ماده 20 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی علائم تجاری مصوب 1386 هرگونه ترکیب خطوط یا رنگها و هرگونه شکل سه بعدی یا خطوط، رنگها و یا بدون آن به گونه ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصول از صنایع دستی را تغییر دهد طرح صنعتی است". در ضمن طرح صنعتی تنها دسترسی به یک نتیجه فنی بدون تغییرشکل ظاهری مشمول حمایت از این قانون نمی شود.
شاید یک طراح در طراحی طرح موردنظر به جنبه های مختلف مانند باب میل بازار ، انبار داری  ، تعمیر و نگهداری ، حمل و نقل ، تولید سریع و کم هزینه  ... را در نظر داشته باشد اما آنچه را این قانون  به تعبیری دیگر حقوق طرح صنعتی حمایت می کند فقط  شکل و ظاهر آن  محصول آنهم از جنبه زیبایی شناسی را شامل می گردد در سایر خصوصیات ،بخصوص ویژگی فنی یا عملکردی آن تحت حمایت این قانون نمی باشد.
 3- چرا طرح های صنعتی باید حمایت شوند؟
طرح صنعتی ارزش یک محصول را افزایش می هد. طرح صنعتی باعث می شود یک محصول برای مشتریان جذاب باشد و ممکن است حتی علت منحصر به فرد فروش محصولات گردد. بنابراین کسب حمایت از طرح های صنعتی جزء راهبردهای اصلی کسب و کار برای هر طراح یا تولید کننده باشد.
با حمایت از یک طرح صنعتی از طریق ثبت آن در اداره مالکیت صنعتی مالک از حق استفاده انحصاری و جلوگیری از نسخه برداری غیر مجاز یا تقلید توسط اشخاص ثالث برخوردار می شود. این امر ازنظر تجاری کاری مهم است چون توانائی رقابت کسب و کار را بهبود می بخشد و اغلب با خلق یک یا چندطرح جدید باعث افزایش درآمد می گردد.از طرفی ارزش واعتباربرنددرطراحی های آن بنگاه اقتصادی بستگی دارد 
4- ثبت طرح صنعتی چه امتیازی را موجب می گردد؟
 ثبت یک طرح صنعتی به مالک حق انحصاری از نسخه برداری غیر مجاز و تقلید توسط اشخاص ثالث جلوگیری می نماید.
 ثبت طرح های صنعتی فعالیت صادقانه تجاری و رقابت عادلانه را تشویق می کند ضمن اینکه به نوبه خود تولید طیف وسیعی از محصولات که از نظر زیبائی شناختی جذاب هستند را ارتقاء خواهد داد.
 ثبت یک طرح ارزشمند باعث بازگشت مطلوب سرمایه گذاری شده چرا که مالک طرح باتوجه به اینکه اطمینان از انحصاری بودن محصول خود دارد در ارتقاع کیفیت آن دقت نموده و این امر موجب شناخت محصول واطمینان بازارومشتریان شده ودرنتیجه درآمدبیشتری رابه وجود       می آورد.
 طرح های صنعتی دارائی تجاری هستند که می توانند ارزش و پرستیژ یک شرکت و محصولات آنرا افزایش دهد، هرچه موفقیت و عرضه یک طرح بیشتر باشد ارزش آن برای شرکت بیشتر خواهد بود.
 مالک طرح صنعتی ثبت شده می تواند با واگذاری اجازه بهره برداری از یک طرح به دیگر برای مدت مشخص از امتیازات لازم بهره مند گردد. به عبارتی دیگر طراح با نگاه تجاری می تواند به طور مستقیم یا غیر مستقیم به بازار تولید و تنوع محصولات کمک کند.
ثبت یک طرح صنعتی به شرکت ها این فرصت را می دهد که میزان موفقیت محصولاتشان را در بازار ارزیابی نموده و با اطمینان از بازگشت سرمایه و انحصاری بودن آن نسبت به تولید و عرضه آن اقدام نمایند.
5- طرح های جدید و خلاقانه چه تأثیری برکسب و کار دارند؟
بنگاههای اقتصادی اغلب زمان و منابع قابل ملاحظه ای برای ارتقاء میزان جذابیت محصولاتشان اختصاص می دهند. طرح های اصیل و جدید اغلب با اهداف زیر تهیه می شوند.
1- سازگار کردن محصولات به منظور اینکه برای بخش های خاص بازار جذابیت داشته باشند. تغییرات جزئی  در طرح برخی محصولات (مثلاًساعت) باعث می شود برای گروه های مختلف جنسیتی ، سنی، فرهنگی یا اجتماعی مناسب باشند. ضمن اینکه عملکرد اصلی یک ساعت بدون تغییر باقی می ماند، بطور کلی سلیقه کودکان و بزرگسالان در طراحی ممکن است متفاوت باشد. این نگاه به طراحی در بین تولیدکنندگان بسیار مهم و حیاتی است ، زیرا تولید کنندگان همواره به این موضوع توجه دارند که طرحی را برای بازار ایران تولید می کنند با طرحی که برای فلان کشور باید تفاوت داشته باشد و یا استانهای مختلف به نوع بسته بندی رنگ و حتی کیفیت محصولات، دارای سلائق متفاوت هستند گروه صنعتی کودکان به قوطی شامپوهای تمایل دارند که دارای شکل عروسکی یا فانتزی باشد. لذا یک تولید کننده موفق باید خود را همواره تلاش می کند که خود را با سلائق آحاد جامعه تطبیق داد و درخواستهای آنان را اجابت نماید. اجرای این خواسته گروه های مختلف مردم مستلزم هزینه در زمینه مطالعه طراحی و غالب سازی خط تولید و حتی توزیع می باشد. لذا وقتی یک محصول برای یک بخش از جامعه یا قسمتی از نیاز بازار آماده و عرضه شد خیلی سریع توسط رقبا با هزینه بسیار نازل مهندسی معکوس و کپی برداری خواهد شد سپس برای جلوگیری از این کار و همچنین اطمینان ازبرگشت سرمایه تنها راه ثبت کلیه محصولات و فرایندهای نوآورانه در کپی قالبهای حقوق مالکیت معنوی می باشد.
2- ایجاد بازار مناسب جدید: در یک بازار رقابتی، بسیاری از شرکت ها در پی ایجاد بازار مناسب از طریق معرفی طرح های مبتکرانه برای محصولات جدید خود هستند تا آنها را از محصولات رقبایشان متمایز سازند. این امر در خصوص اقلام عادی مانند انواع کفش، لوازم آشپزخانه ، لوازم خانه، لوازم اداری و همچنین اقلام گرانقیمت مانند جواهرات ، رایانه یا اتومبیل صادق است. بازار موجود تحت سیتره برندها و محصولاتی بوده . شما برای اینکه بتوانید جایی در این بازار پیدا کنید چاره ای نیست که یک حرف جدید برای گفتن داشته باشید باید برند خود را با محصولات جدید وارد بازار گردد و به بازار تحمیل کنید تا مصرف کننده از عادت گذشته دست کشیده تا به محصولات شما اقبال نمایند.
3- تقویت علائم: طرح های مبتکرانه اغلب با علائم متمایز کننده همراه هستند تا صفت مشخصه علائم تجارتی یک شرکت را ارتقاء بخشند. بسیاری از شرکت ها با تمرکز جدی بر طرح محصول خود وجهه علائم خود را بطور موفقیت آمیز ایجاد یا تغییر شکل می دهند. یک برند (علامت تجارتی) به تنهایی فقط با تبلیغات نمی تواند جایگاه خود را تثبیت نماید چون قاضی نهایی مردم هستند در واقع ، یک بار می توان بر سرمصرف کننده کلاه گذاشت سپس باید با مردم صادق بود و برای اینکه ابزار نیک یک برند بزرگ شود و اعتماد عمومی را جلب نماید باید خلاقیت و نوآوری داشته باشد و نیاز بازار مصرف را برآورده نماید تا از گردونه رقابت عقب نماند. برای اینکه این اقدامات نوآورانه توسط دیگران چپاول نشود. ابتدا باید آنرا ثبت نماید تا از حمایت قانونی برخوردار شود.
1-6- چگونه می توان از طرح های صنعتی حمایت کرد؟
در بسیاری از کشورها از جمله ایران طبق ماده 52 قانون، طرح صنعتی باید ثبت شود تا تحت حمایت قوانین مربوط به طرح صنعتی قرار گیرد. طبق ماده 28 قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری بهره برداری از هر طرح صنعتی ثبت شده توسط اشخاص غیر مشروط به موافقت مالک است که شامل ساخت ، فروش و وارد کردن اقلام حاوی طرح صنعتی ثبت شده   می باشد. مالک می تواند علیه هر شخصی که بدون موافقت او حقوق وی ناشی از ثبت را نقض کند در دادگاه اقامه دعوی نماید.
2-6- ویژگی لازم برای ثبت طرح صنعتی چیست و چه فرایندی را طی می نماید؟
براساس ماده 21 قانون ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و علائم تجاری مصوب سال 1386 طرح صنعتی زمانی قابل ثبت است که جدید یا اصیل باشد طرح صنعتی زمانی جدید است که از طریق انتشار بطور محسوس و یا از طریق استفاده عملی یا به نحو دیگر قبل از تاریخ تسلیم اظهارنامه برحسب مورد قبل از حق تقدم در هیچ نقطه ای از جهان برای عدم افشا نشده باشد و همچنین طرحی اصیل است که بطور مستقل توسط طراح پدید آمده و یا تقلید از طرح های موجود نباشد به نحوی که از دید  یک کاربر آگاه متفاوت از طرح هایی باشد که قبلا در اختیار عموم قرار گرفته است. یعنی قائم به ذات طراح باشد اگر آن طراح نبود هرگز آن طرح بوجود نمی آمد در صورت افشاء طرح صنعتی ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم ، مانع ثبت نخواهد بود . طبق مواد 26 و 77 آئین نام قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی وعلائم تجاری استفاده از مهلت ارفاقي مقرر دربند هـ ماده 4 قانون از جمله ناظر بر موارد زير است:
1- افشاءبه دليل يا در نتيجه سوءاستفاده اشخاص ثالث ياذي‌حق قبلي متقاضي انجام شده باشد؛
2-افشاء در نتيجه شركت در يك نمايشگاه رسمي باشد كه در اين فرض متقاضي بايد گواهي شركت در اين نمايشگاه را كه به تأييد مسئولان ذي‌ربط رسيده همراه با درج اين مطلب كه اختراع فقط در نمايشگاه مذكور به نمايش گذاشته شده است، ظرف 30 روز از تاريخ تسليم اظهارنامه به مرجع ثبت تسليم نمايد.
 تبصره – منظور از نمايشگاه رسمي نمايشگاهي‌است كه توسط دولت يا ادارات ذي‌صلاح داخلي تشكيل مي‌شود و يا توسط دولت يا اشخاص ذي‌صلاح در يك كشور عضو كنوانسيون پاريس و در سطح بين‌المللي برگزار مي‌گردد. در فرض اخير گواهي مسؤولان ذي‌ربط نمايشگاه رسمي بايد به تأييد نمايندگي‌هاي جمهوري اسلامي ايران رسيده باشد.
تقاضای ثبت طرح صنعتی به موجب اظهارنامه ثبت طرح صنعتی، مرجع ثبت شروع می گردد که باید عکس ، ترسیم و سایر مشخصات ظاهری کالا که تشکیل دهنده طرح صنعتی هستند و ذکر نوع فراورده هایی که طرح صنعتی برای آنها استفاده می شود خواهد بود و اگر طرح صنعتی سه بعدی باشد اداره می تواند نمونه ای از واقعی با ماکت آنرا از تسلیم کننده مطالبه نماید. اظهارنامه باید در بردارنده مشخصات هویتی متقاضی و طراح به همراه مدارک هویتی آنها باشد. بنابر این در هر اظهارنامه دو نوع مالکیت وجود دارد یکی مالک مادی دیگر مالک معنوی. مالک مادی همان متقاضی اعم از شخص حقیقی یا حقوقی است که پس از ثبت مالک مادی طرح شده و می تواند هرگونه دخل و تصرف در آن را داشته باشد. اما طراح ، مالک معنوی شناخته شده و حق انتقال یا واگذاری یا شراکت به غیر را ندارد. تاریخ اظهارنامه همان تاریخ تسلیم آن به مرجع ثبت یا ثبت الکترونیکی بوده و تحت حمایت قانونی قرار خواهد گرفت. مرجع ثبت پس از وصول برای تطابق آن با ما مفاد ماده 20 و 22 و بند و ماده 4 قانون مذکور آنرا ثبت و اجازه انتشار در روزنامه رسمی صادر مینماید .
تذکر یک: متقاضی می تواند تا زمان قبل از ثبت ، اظهارنامه خود را مسترد نماید.
تذکر دو : متقاضی می تواند انتشار آگهی را تا یک سال به تاخیر بیاندازد که در صورت وجود امکانات عمل خواهد بود.
1-7- راه های ثبت طرح صنعتی چیست؟ یا چگونه می توان طرح صنعتی را ثبت کرد؟
الف- ثبت طرح صنعتی در داخل کشور
حمایت از طرح های صنعتی به قلمرو کشورها محدود می شود (اصل استقلال و اصل سرزمین) این یعنی حمایت از طرح صنعتی بطور کلی به کشور یا منطقه ای محدود می شود که طرح مزبور را در آنجا ثبت کرده است بنابر این اگر مایلید طرح صنعتی تان در بازارهای صادراتی حمایت شوند باید مطمئن شوید در آن کشورهای خاص تقاضانامه کسب حمایت تسلیم نموده اید.
 حتماً به خاطر داشته باشید که ظرف 6 ماه از تاریخی که تقاضای کسب حمایت در اولین کشور تسلیم شد فرصت دارید برای کسب حمایت، در سایر کشورها از حق تقدم استفاده نمایید بعضی از کشورها پس از پایان 6ماه حق تقدم طرح صنعتی تقاضا شده را افشاء شده تلقی نموده و از ثبت آن خودداری می نمایند.
برای ثبت طرح صنعتی در داخل کشور؛ متقاضی باید به سایت iripo.ssaa.ir مراجعه پس از تکمیل اظهارنامه و پیوست نمودن ضمائم قانونی بصورت الکترونیکی به اداره مالکیت صنعتی ارسال نماید. مراتب پس از بررسی و انطباق آن با مفاد قانون و آئین نامه و در صورت عدم وجود منع قانونی بنام متقاضی ثبت و تحت حمایت قانون قرار خواهد گرفت.
ب- روشهای ثبت طرح صنعتی در خارج از کشور
1-ثبت ملی
روش ثبت ملی به مانند ثبت در کشور مبدا (داخلی) می باشد یعنی متقاضی باید پس از انتخاب کشور هدف با انتخاب وکیل یا مراجعه حضوری (بستگی به قانون ملی کشور هدف دارد) کلیه مدارک را به زبان کشور هدف ترجمه پس از تایید مراجع ذی صلاح به اداره مربوطه ارائه نماید که مستلزم هزینه و زمان بیشتری خواهد بود.
2- ثبت منطقه ای:
گروهی از کشورها دارای معاهده همکاری منطقه ای می باشند که در صورت ثبت در یکی از کشورهای عضو، سایر کشورهای عضو آن معاهده آن طرح را حمایت خواهند نمود اتحادیه های منطقه ای شامل حوزه های ذیل می باشند.
الف- اداره منطقه مالکیت صنعتی آفریقا (ARIRO) برای حمایت از طرح ها در کشورهای آفریقایی انگلیسی زبان
ب - اداره طرح های بلوکس (BDO) برای حمایت در بلژیک هلند و لوکزامبورگ
ج - اداره هماهنگ سازی بازارهای داخلی (OHIM) برای طرح های اتحادیه ای در کشور عضو اتحادیه اروپایی
د - سازمان مالکیت معنوی آفریقا (OAPI) برای حمایت از کشورهای آفریقائی فرانسه زبان
3- ثبت بین المللی
ابتدا باید گفته شود که درهیچ نقطه ای از جهان سیستمی وجود ندارد که شما طرح صنعتی ، اختراع ، علامت تجاری یا نشان جغرافیایی مورد تقاضای خود را در یک کشور ثبت نموده و در سایر کشورها حمایت شود. همچنانکه توضیح داده شد فقط در ثبت منطقه ای آن هم در شرایط خاص چنین سیستمی وجود دارد به هرحال برای ثبت بین المللی شما طبق موافقت نام لاهه (معاهده‌ای که به منظور ثبت بین المللی "تقاضای یکپارچه" طرح صنعتی به وجود آمده و سازمان جهانی مالکیت معنوی (wipo)  متولی اجرای آن است) اتباع هریک از کشورهای عضو موافقتنامه می‌توانند با تکمیل یک تقاضانامه بین المللی به بخش اجرای معاهده لاهه مستقر در سازمان جهانی مالکیت معنوی تسلیم نماید، در خواست وی به کشورهای مورد تقاضا ارسال (احتمال دارد بعضی کشورها تقاضای ثبت شما را پذیرفته بعضی از کشورها هم نپذیرند) درصورت پذیرش در کشورهای مورد تقاضا مورد حمایت قرار خواهد گرفت اما کشورهایی که تقاضای شما را رد کردند شما می توانید به این تصمیم اعتراض نمایید. چنانچه ثبت شود مورد حمایت قرار خواهد گرفت اگر هم تقاضای شما مجدداً رد شود تحت حمایت قانون آن کشور نخواهد بود.
(فعلاً کشور ما عضو این موافقت نامه نمی باشد ، اما کشورما درخصوص ثبت بین المللی اختراع به معاهده PCT درخصوص ثبت بین المللی علائم تجاری به معاهده پروتکل مادرید درخصوص ثبت بین المللی نشان جغرافیایی به معاهده لیسبون درخصوص ثبت مبدا غیرواقعی کالا به معاهده مادرید عضو می باشد.)
2-7- حق تقدم در کنوانسیون پاریس و مدارک لازم چیست ؟
 حق تقدم حقی است که به موجب کنوانسیون پاریس به اتباع کشورهای عضو اعطا می گردد. اتباع هریک از کشورهای عضو اگر اظهارنامه ثبت طرح صنعتی را در یکی از کشورها ثبت نمایند ، برای مدت 6 ماه فرصت دارد در سایر کشورهای عضو تقاضای ثبت نمایند. چنانچه در این فاصله زمانی اظهارنامه ای با همین موضوع توسط اشخاص غیر تقاضا شود از دور خارج خواهد شد.
طبق ماده 9 قانون مذکور متقاضی می تواند همراه اظهارنامه خود اعلامیه حق تقدم مقرر در کنوانسیون پاریس و اصلاحات بعدی آنرا درخواست نماید.
ماده 9 قانون" متقاضي مي‌تواند همراه با اظهارنامه خود، طي اعلاميه‌اي حق تقدم مقرر در كنوانسيون پاريس براي حمايت ازمالكيت صنعتي مورخ 1261 هجري شمسي (20 مارس 1883 ميلادي‌) و اصلاحات بعدي آن را درخواست نمايد. حق تقدم مي‌تواند براساس يك يا چند اظهارنامه ملي يا منطقه‌اي يا بين‌المللي باشد كه در هر كشور يا براي هر كشور عضو كنوانسيون مذكور تسليم شده است‌. درصورت درخواست حق تقدم‌:
  الف ـ اداره مالكيت صنعتي از متقاضي مي‌خواهد ظرف مدت معين‌، رونوشت اظهارنامه‌اي را ارائه دهد كه توسط مرجع ثبت اظهارنامه‌اي كه مبناي حق تقدم است‌، گواهي شده باشد.
   ب ـ با پذيرش درخواست حق تقدم حمايتهاي مذكور در كنوانسيون پاريس شامل آن خواهد بود.
درصورت عدم مراعات شرايط مندرج در اين ماده و مقررات مربوط به آن‌، اعلاميه مذكور كان‌لم‌يكن تلقي مي‌شود."
ماده 74"در صورتي كه متقاضي طبق ماده 9 قانون، درخواست حق تقدم كرده باشد، هنگام تقاضاي ثبت طرح صنعتي بايد درخواست خود را كه حاكي از اين حق باشد، به مرجع ثبت تسليم نمايد. اين درخواست بايد مشتمل بر نكات زير باشد:
تاريخ و شماره اظهارنامه اصلي؛
طبقه‌بندي بين‌المللي مرتبط با اظهارنامه اصلي؛
كشورياكشورهايي كه اظهارنامه اصلي درآنجاتسليم شده است وچنانچه اظهارنامه منطقه‌اي يا بين‌المللي مبناي حق تقدم باشد،ذكرمأخذ آن."
ماده 75"در صورتي كه متقاضي مدعي دو يا چند اظهارنامه پيشين باشد، مدت حق تقدم از زمان مقدم‌ترين آن‌ها محاسبه مي‌شود."
ماده 76"مدت زمان حق تقدم در ثبت طرح صنعتي، 6 ماه از تاريخ تسليم اظهارنامه اصلي خواهد بود. در اين مورد روز تسليم جزء مدت محسوب نخواهد شد و اگر آخرين روز مصادف با روز تعطيل باشد، اين مدت تا آخرين ساعت اولين روز اداري بعد از روز تعطيل محاسبه خواهد شد."
درصورت عدم رعایت شرایط مندرج در مواد مذکور و سایر مقررات مربوط به آن اعلامیه مذکور کان لم یکن تلقی می گردد. ضمناٌ بنا به درخواست مرجع ثبت متقاضی باید شماره و تاریخ اظهارنامه یا نتایج بررسی های انجام شده درخصوص اظهارنامه های خارجی را دریافت کرده است و تصویر هرگونه تصمیم نهایی مبنی بر رد اظهارنامه خارجی یا رد ثبت اختراع ادعا شده و یا بی اعتباری گواهینامه اختراع صادر شده براساس اظهارنامه خارجی را به مرجع ثبت تحویل دهد.
3-7- استرداد و اعراض و تغییرات چیست ؟
به استناد ماده 26 قانون مذکور متقاضی ثبت طرح صنعتی می تواند تا زمانی که اظهارنامه در جریان بررسی است آنرا مسترد نماید. مالک طرح صنعتی می تواند با تسلیم درخواست کتبی به مرجع ثبت از کلیه حقوق خود برای مابقی مدت ا عتبار نسبت به طرح صنعتی ثبت شده معتبر اعتراض "صرف نظر"حاصل نماید مشروط بر آنکه آن طرح را به دیگری واگذار نکرده باشد مدارک ذیل باید به درخواست اعراض منضم گردد
1-    اقرار نامه رسمی مبنی بر اعتراض که به امضا مالک طرح صنعتی رسیده است
2-    اصل مدارک نمایندگی قانونی در صورت وجود
3-    مدارک نمایندگی قانونی درصورت وجود
4-    رسید مربوط به پرداخت حق الثبت تغییرات
پس قبل از ثبت طرح صنعتی می توان آنرا مسترد نمود اما پس از ثبت باید طی تشریفات قانونی از آن اعراض کرد.
درصورت اعراض با استرداد حق ثبت و سایر هزینه های پرداختی به مرجع ثبت مسترد نخواهد شد.
4-7- آیا می توان در فرایند ثبت طرح صنعتی اعتراض نمود و مراحل آن و ظایف کمیسیون ماده 170 آیین نامه چیست؟
اعتراض در اداره ثبت طرح صنعتی در دو حالت ممکن می باشد .
حالت اول متقاضی می تواند طبق ماده 100 آئین نامه ، به تصمیم اداره ثبت اعتراض نماید .
ماده 100"تصميم مرجع ثبت مبني بر رد اظهارنامه، از سوي متقاضي قابل اعتراض است. اعتراض بايد در دو نسخه به صورت كتبي و همراه با دلايل و مستندات مربوط و رسيد مربوط به پرداخت هزينه رسيدگي به رد ثبت ظرف مدت 30 روز از تاريخ ابلاغ تصميم، از طريق مرجع ثبت به كميسيون موضوع ماده 170 اين آئين‌نامه تسليم شود. پس از ثبت اعتراض‌نامه، نسخه دوم آن با قيد تاريخ و شماره وصول به معترض مسترد مي‌گردد. مهلت مذكور براي متقاضي مقيم خارج از كشور 60 روز مي‌باشد.
تبصره – در صورت رد اعتراض در كميسيون، هزينه رسيدگي به رد ثبت قابل استرداد نخواهد بود.
حالت دوم طبق ماده 101و ماده 102 اعتراض به تقاضاي ثبت طرح صنعتي
ماده 101"هرشخصي كه نسبت به تقاضاي ثبت طرح صنعتي اعتراض داشته باشد بايد اعتراض خود را در دونسخه به مرجع ثبت تسليم نمايد. پس از ثبت اعتراض‌نامه، نسخه دوم آن با قيد تاريخ و شماره وصول به معترض مسترد مي‌گردد. اعتراض نامه بايد همراه با دلايل و مدارك استنادي و رسيد مربوط به پرداخت هزينه رسيدگي به اعتراض باشد. چنانچه پس از بررسي اعتراض نامه و مدارك استنادي، تكميل مدارك منضم به اعتراض‌نامه ضرورت داشته باشد، مرجع ثبت باتعيين موارد، كتباً از متقاضي مي‌خواهد كه ظرف 30 روز از تاريخ ابلاغ نسبت به رفع نقص اقدام نمايد. در غير اين صورت، اعتراض‌نامه كان لم يكن تلقي خواهد شد.
تبصره–  مهلت‌ مذكور در اين ماده براي اشخاص مقيم خارج از كشور 60 روز مي‌باشد."
ماده 102"هرگاه اعتراض معترض مبني بر ادعاي حق مالكيت، نسبت به طرح صنعتي‌اي باشد كه اظهارنامه ثبت آن تسليم مرجع ثبت شده است در صورتي كه طرح صنعتي قبلاً به نام او ثبت نشده است، بايد همزمان با اعتراض، براي طرح صنعتي خود مطابق قانون و اين آيين‌نامه تقاضاي ثبت كرده و حق ثبت اظهارنامه و حق ثبت طرح صنعتي و تمام مخارج مربوط به آن را تأديه نمايد. مرجع ثبت موظف است  با رعايت ماده 101 اين ‌آيين‌نامه، ظرف 10 روز از تاريخ وصول اعتراض نسخه‌اي از اعتراض‌نامه را به انضمام رونوشت مدارك و دلايل استنادي به متقاضي ثبت ابلاغ نمايد. متقاضي مكلف است از تاريخ ابلاغ اعتراض‌نامه پاسخ مكتوب خود را ظرف 20 روز نسبت به اعتراض وارده به مرجع ثبت تسليم نمايد. عدم پاسخ متقاضي به ابلاغ در مهلت مقرر به منزله تمكين وي خواهد بود.
هرگاه متقاضي كتباً به اعتراض تمكين نمايد، درخواست او براي ثبت طرح صنعتي مسترد شده تلقي مي‌گردد و مراتب كتباً به معترض ابلاغ مي‌شود تا در صورتي كه طرح صنعتي وي به ثبت نرسيده باشد، برطبق اظهارنامه‌اي كه همزمان با اعتراض تسليم كرده است نسبت به ثبت آن اقدام كند. در صورت عدم تمكين متقاضي، مرجع ثبت مراتب را ظرف 10 روز به معترض ابلاغ كرده و وي از اين تاريخ 20روز مهلت دارد كه اعتراض خود را از طريق مرجع ثبت تسليم كميسيون موضوع ماده 170 اين آيين‌‌نامه نمايد. همين ترتيب در موردي نيز بايد رعايت شود كه اعتراض معترض مبني بر ادعاي داشتن برخي حقوق، غير از حق مالكيت، نسبت به طرح صنعتي‌اي باشد كه اظهارنامه ثبت آن تسليم مرجع ثبت شده ولي هنوز در ايران به ثبت نرسيده است، مگر اينكه طرح صنعتي قانوناً قابل ثبت نباشد. در اين فرض نيازي به تسليم اظهارنامه ثبت طرح صنعتي به مرجع ثبت نخواهد بود. تصميم كميسيون طبق ماده 172 اين آيين‌نامه قابل اعتراض در دادگاه صالح مقرر در ماده 59 قانون است.
 تبصره1– در صورتي كه اظهارنامه تسليمي به هر دليلي منتهي به ثبت طرح صنعتي نشود مبالغ پرداختي از اين بابت،  قابل استرداد نخواهد بود.
  تبصره 2- در صورت رد اعتراض در كميسيون، هزينه رسيدگي به اعتراض قابل استرداد نخواهد بود.
  تبصره 3- چنانچه معترض مقيم ايران نباشد، مهلت‌‌هاي مذكور در اين ماده به دوبرابر افزايش مي‌يابد."
5-7- کمیسیون اداره ثبت طرح های صنعتی
ترکیب کمیسیون با ماده 170 آئین نامه
ماده 170"در اجراي بند ح ماده 17 و ماده 58 قانون، كميسيوني مركب از اعضاء زير تشكيل مي‌شود:
رئيس اداره ثبت اختراعات، اداره ثبت طرح‌هاي صنعتي يا اداره ثبت علائم تجاري، حسب مورد؛
نماينده‌اي از جانب مديركل اداره كل مالكيت صنعتي؛
يك كارشناس يا متخصص كه در صورت لزوم مي‌تواند خارج از سازمان باشد.
تبصره 1- رياست كميسيون به عهده نماينده مديركل اداره كل مالكيت صنعتي قرار دارد.
تبصره 2- تصميم‌گيري در كميسيون با اكثريت آراء است. اين تصميمات براي مرجع ثبت لازم الاتباع خواهد بود.
تبصره 3 – كارشناس رسيدگي كننده نمي‌تواند نسبت به همان موضوع در كميسيون شركت نمايد.
تبصره 4 – كميسيون داراي يك عضو علي‌البدل خواهد بود كه از بين كارشناسان و توسط مديركل اداره كل مالكيت صنعتي تعيين خواهد شد.
تبصره 5- چنانچه حضور اعضاء كميسيون مستلزم پرداخت حق‌الزحمه باشد، پس از تأييد مديركل اداره كل مالكيت صنعتي، از محل اعتبارات سازمان تأمين و پرداخت خواهد شد."
ماده 171"رئيس كميسيون موضوع ماده فوق حداقل 10 روز قبل از تشكيل جلسه كميسيون، تاريخ تشكيل جلسه، ساعت و محل آن را حسب مورد به متقاضي ثبت يا به طرفين اختلاف و يا به نماينده قانوني آنان ابلاغ خواهد کرد . اين اشخاص مي‌توانند در جلسه حضور پيدا كنند.
ماده 172"كميسيون پس از رسيدگي، تصميم خود را به صورت مستند و مستدل اعلام مي‌نمايد. تصميم كميسيون از سوي مرجع ثبت به متقاضي یا به طرفين اختلاف ابلاغ شده و ظرف 60 روز از تاريخ ابلاغ قابل اعتراض در دادگاه صالح مقرر در ماده 59 قانون است. در اين صورت معترض به تصميم كميسيون بايد مبلغي را به شرح مذكور در جدول هزينه‌ها، به عنوان وديعه در صندوق دادگستري گذاشته و رسيد آن را ضميمه دادخواست خود نمايد. از مبلغ مزبور در صورتي كه معترض محكوم به بي‌حقي‌ شود، خسارت طرف پرداخت شده و چنانچه طرف بيش از مبلغ مذكور خسارت ديده باشد، براي مازاد به دادگاه مذكور رجوع خواهد كرد."
8- حمایت از طرح صنعتی چه حقوقی را بوجود می آورد؟
هرگاه یک طرح صنعتی ثبت شود مورد حمایت قانون قرار خواهد گرفت،  مالک آن از حق استفاده انحصاری و جلوگیری از نسخه برداری غیرمجاز یا تقلید توسط اشخاص ثالث برخوردار می شود. این حق جلوگیری، سایرین را از ساخت، عرضه ، واردات، صادرات یا فروش هر محصولی که طرح در آن بکار رفته یا در آن گنجانده شده است منع می نماید. ماده 28 "قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری شیوه عملکرد ، میزان واقعی حمایت از طرح صنعتی ثبت شده را مشخص نموده است بنابراین اگر شخص مبلغی را برای  طراحی ابتکاری هزینه  کرده باشد و آن را در اداره مالکیت صنعتی به ثبت رسانده باشد تحت حمایت قانون قرار خواهد گرفت و قطعا سرمایه ی صورت گرفته بر خواهد گشت در نتیجه اگر مبل جدیدی  با طرح خاص طراحی نمایید قانون مزبور حق استفاده انحصاری به شما خواهد داد. این به آن معنی است که اگر متوجه شوید یکی از رقبا مبلی را با همان طرح کپی کرده باشد و وارد بازار نموده ، مالک طرح قادر خواهد بود استفاده از آن طرح توسط شخص ثالث را جلوگیری کرده و حتی تقاضای جبران خسارات نمایید.با ثبت طرح های جدید و نوآورانه خود ضمن قفل و بست کردن طرح های تولیدی خود می تواند ضمن اجاره دادن طرح فوق (لیسانس) چنانچه هرگاه توسط اشخاص مورد تعرض مهندسی معکوس کپی برداری) قرار گرفت به راحتی جلو سوء استفاده کننده را گرفته یا حتی تقاضای جبران خسارت نمایید.بنابراین می بینیم ثبت طرح صنعتی نه تنها عمل بیهوده نیست بلکه کاملا منطقی و مفید است هرچند علاوه بر مزایایی گفته شده در بازار رقابت جهانی نیز جایگاه مناسب را به شما اعطا خواهد که شرح آن در مقالات و مطالب آتی خوهد آمد.
9- چه طرح هایی بعنوان طرح صنعتی قابل ثبت است؟
طرح هایی قابل ثبت است که طبق قانون و مقررات مربوط تقاضا شود و شریط قانون را هم داشته باشد.
طرح باید "جدید" باشد یک طرح در صورتی جدید محسوب خواهد شد که عین آن قبل از تاریخ تسلیم یا تقاضای ثبت در دسترس عموم نباشد.

طرح باید "اصیل"  باشد. یک طرح در صورتی اصیل محسوب می شود که بطور مستقل توسط طراح پدیده آمده باشد و کپی یا تقلیدی از طرح های موجود نباشد.

طرح باید شخصیت فردی داشته باشد. یعنی تأثیر کلی که طرح بر کاربر آگاه بوجود می آورد با تأثیر کلی که طرح های قبلی که قبلاً در دسترس عموم قرار گرفته اند بر آن کاربر بوجود می آورند، تفاوت داشته باشد.
در واقع طرح‌هاي صنعتي زير قابل حمايت نيستند:
1-    طرح‌هايي كه جديد يا اصيل نباشند؛
2-    طرح‌هايي كه تنها در نتيجه عملكرد فني محصول ايجاد مي‌شوند؛
3-    طرح‌هاي حاوي نمادها يا نشان‌هاي رسمي؛
4-      طرح‌هاي مخالف نظم عمومي يا اخلاق حسنه.
 10- چه طرح هایی تحت حمایت قانون طرح های صنعتی قرار ندارند؟
1-     طرحهايي كه جديد يا اصيل نباشند
2-     طرحهايي كه قبل از تسليم اظهارنامه در هر نقطه اي از جهان افشا شده باشند.
3-     طرحهايي كه بهره برداري از آنها خلاف موازين شرعي يا نظم عمومي و اخلاق حسنه باشند.
4-     طرحهايي كه حاوي نمادها يا نشانه هاي رسمي باشند.
5-     طرحهايي كه درنتيجه عملكردفني بدون تغيير ظاهري ايجاد شوند.
6-     طرحهايي كه نتوان آنرا جای دیگری ساخت
7-     طرحهايي كه شکل ثابت ندارند
8-     قسمتی از یک طرح که به تنهایی مفهومی ندارد
9-     طرح هایی که عیناً در طبیعت وجود دارند
10-  اشکال هندسی
11-  طرح هایی که به الکتریسیته وابسته هستند
مهلت ارفاق چیست؟
طبق ماده 26 قانوناستفاده از مهلت ارفاقي مقرر در بند هـ ماده 4 قانون از جمله ناظر بر موارد زير است:
  1- افشاء به دليل يا در نتيجه سوء استفاده اشخاص ثالث يا ذي‌حق قبلي متقاضي انجام شده باشد؛
2  -افشاء در نتيجه شركت در يك نمايشگاه رسمي باشد كه در اين فرض متقاضي بايد گواهي شركت در اين نمايشگاه را كه به تأييد مسئولان ذي‌ربط رسيده همراه با درج اين مطلب كه اختراع فقط در نمايشگاه مذكور به نمايش گذاشته شده است، ظرف 30 روز از تاريخ تسليم اظهارنامه به مرجع ثبت تسليم نمايد.

 تبصره – منظور از نمايشگاه رسمي نمايشگاهي‌است كه توسط دولت يا ادارات ذي‌صلاح داخلي تشكيل مي‌شود و يا توسط دولت يا اشخاص ذي‌صلاح در يك كشور عضو كنوانسيون پاريس و در سطح بين‌المللي برگزار مي‌گردد. در فرض اخير گواهي مسؤولان ذي‌ربط نمايشگاه رسمي بايد به تأييد نمايندگي‌هاي جمهوري اسلامي ايران رسيده باشد.
13- حمایت از طرح صنعتی ثبت شده چه مدت و تمدید آن چگونه است ؟
مدت اعتبار طرح صنعتي پنج سال از تاريخ تسليم اظهارنامه ثبت آن خواهد بود. اين مدت را مي‌توان براي دو دوره پنجساله متوالي ديگر پس از پرداخت هزينه مربوط تمديد نمود، بطور کلی حداکثر 15 سال حمایت می گردد. پس از انقضاء هر دوره كه از پايان دوره شروع مي‌شود، يك مهلت شش ماهه براي پرداخت هزينه تمديد ایجاد و همچنين جريمه تأخير در نظر گرفته خواهد شد.
ضمنا هرگونه تغییر و انتقال اجازه استفاده باید کتباً همراه با مدارک مربوط جهت ثبت در سوابق به مرجع ثبت اعلام نماید.اعمال این تغییرات بارعایت مقررات قانون و آیین نامه پس از ثبت معتبر خواهد بود.
14- اگر طرح صنعتی بهبود عملکرد را با ویژگی های زیبائی شناختی ترکیب شده باشد. چکار باید کرد؟
برای کسب حق انحصاری در خصوص بهبود عملکرد یک محصول، عموماً توصیه می شود تقاضای حمایت از اختراع را تسلیم کنید یا اگر عملکرد محصول بدیهی و واضح نباشد، آنرا بعنوان اسرار تجاری حفظ کنید. با اینحال اغلب یک محصول جدید بهبود عملکرد را با ویژگی های نوآورانه زیبائی شناختی ترکیب می کند، فرض کنید شما یک تلفن همراه ممکن است نتیجه سلسله ای از بهبودهای اجزاء الکترونیک باشد و ممکن است بعنوان اختراع حمایت شود ، طرح اصل تلفن همراه شما را بعنوان یک طرح صنعتی می توانید به ثبت برسانید. آیا می توانید تقاضای ثبت هر دو را بنمائید؟ پاسخ مثبت است. بسیاری از طراحان جوانب مختلف محصولات خود را توسط حقوق مختلف مالکیت معنوی حمایت می کنند، با این حال، به خاطر داشتن تفاوت بنیادین بین ا ختراعات و طرحهای صنعتی  برای ابداعاتی هستند که بهبودهای عملکردی یک محصول را بوجود می آورند. حمایت طرح صنعتی برای شکل ظاهری یک محصول شامل می شود .
5- استراتژی طراحی صنعتی در راهبرد تجاری چگونه باید باشد؟
جایگاه هر طرح در تصمیم گیری های مدیریتی متفاوت است
تصمیم گیری درخصوص چگونگی ، زمان و مکان طرح های صنعتی یک شرکت ممکن است بر سایر حوزه های مدیریت طرح تأثیر مهم داشته باشد. بنابراین، گنجاندن مسائل مربوط به حمایت طرح ها در راهبردهای بزرگتر تجاری یک شرکت بسیار ضروری است. برای مثال ، نوع حمایت، هزینه ها، کارآمد بودن حمایت و مسائل مربوط به مالکیت طرح ممکن است هنگام اتخاذ تصمیمات زیر ملاحظات مهمی باشند:
آیا طرح ها باید در شرکت شما تهیه شوند یا به آژانس های خارج از شرکت سفارش تهیه آنها داده شود؛
زمان استفاده اولیه یک طرح جدید در تبلیغات بازاریابی یا نمایش عمومی در یک نمایشگاه؛
 کدام بازارهای صادراتی باید مورد نظر قرار بگیرند؛
اجازه بهره برداری از یک طرح چگونه و چه زمان باید به اشخاص ثالث تفویض یا به آنها انتقال داده شود تا در مقابل دریافت منابع مالی، از آنها در تجارت استفاده کنند.
1-16- چه کسی می تواند تقاضای ثبت طرح صنعتی نماید؟
بطوریکه شخصی که طرح را بوجود آورده است یا اگر وی به موجب یک قرارداد استخدام یا فروش به کارفرمای او تعلق پیدا کرده باشد ، می تواند ثبت طرح را تقاضا کند. متقاضی می تواند یک شخص حقیقی (مثلاً یک طراح) یا یک شخص حقوقی (مثلاً یک شرکت) باشد. در هر  دو صورت، تقاضانامه ثبت را می توان بطور مستقیم یا از طریق وکیل تسلیم نماید. متقاضی خارجی ممکن است مجبور شود تقاضانامه خود را توسط وکیلی تسلیم کند.
2-16- حقوق ناشی از ثبت طرح های صنعتی در ایران چیست ؟
حقوق ناشی از ثبت طرح صنعتی
1-  درصورتی که حقوق ناشی از استخدام یا قرارداد باشد حقوق مادی متعلق به کارفرما، مگر اینکه خلاف آن قرارداد قید شده باشد.
2-  حقوق طرح صنعتی ثبت شده منحصراً به طراح تعلق دارد.
3-اگر افرادی طرح را مشترکاً طراحی کرده باشند و با هم ثبت نمایند حقوق آن مشترکاً به همه آنها تعلق خواهد گرفت.
4-    هرگاه دو یا چند نفر بطور مستقل طرح واحدی داشته باشند اظهارنامه شخصی که زودتر تسلیم شده معتبر است.
5- نام طراح در گواهینامه قید می شود مگر اینکه کتباً از اداره مالکیت صنعتی درخواست شود که نام وی قید نگردد/
6-  ساخت، فروش، واردات، صادرات متعلق به طراح (مالک یا مالکین)است.
7- مالک یا مالکین می توانند علیه هرشخصی که بدون اجازه به حقوق وی تعدی نماید در دادگاه اقامه دعوی کند.
17- چه کسی از حقوق طرح صنعتی برخوردار خواهد بود؟
پدید آورنده یک طرح، یعنی طراح، معمولاً اولین مالک طرح است مگر اینکه موارد و شرائط خاص وجود داشته باشند. برای مثال، اگر شخصی که در استخدام کارفرما است طرحی را طبق شرائط مندرج در قرارداد استخدام پدید آورده باشد، یعنی طی ساعات کاری در داخل شرکت و بعنوان بخشی از وظایف خود در شرکت اینکار را انجام داده باشد، طرح ( حقوق مربوط) به کارفرما تعلق خواهد داشت یا از طریق انتقالنامه رسمی کتبی باید منتقل شود. اگر طرح توسط یک طراح خارج از شرکت طبق قرار داد تهیه شده باشد. حقوق مربوط به آن عموماً به شرکتی تعلق خواهد داشت که طرح را سفارش داده است، در اینگونه موارد، چنین تلقی می شود که طرح برای استفاده شخصی تولید شده است که طرح را سفارش داده است و در نتیجه شخص مزبور مالک آن است. با مشخص کردن دقیق مسائل مربوط به مالکیت در قرارداد اصلی که با طراح منعقد می شود می توان از سوء تفاهم های آتی جلوگیری کرد. همچنین باید به خاطر داشته باشید که طراح محصول می تواند درخصوص ترسیمات طرح اصلی بطور خودکار از حق کپی رایت برخوردار شود و این موضوع نیز باید در قرارداد ذکر شود. باید توضیح داده شود که به قانون ایران برای یک طرح دو نوع حق وجود دارد. یکی حق مادی و دیگری حق معنوی اولی قابل نقل و انتقال یا خرید و فروش می باشد اما دومی قابل نقل و انتقال یا خرید و فروش نمی باشد و طراح یک طرح الی ابد شخص خاص است اما مالک می تواند بوسیله نقل و انتقال عوض شود.
18- آیا می توان اجازه بهره برداری از طرح صنعتی ثبت شده را به اشخاص ثالث تفویض کرد؟
منافع یک طرح ثبت شده طی تشریفات خاص قابل واگذاری می باشد. هنگامی که مالک طرح (دهنده اجازه) به شخص ثالث (گیرنده اجازه) اجازه می دهد از طرح صنعتی خود برای هر منظوری که طرفین در مورد آن به توافق رسیده اند استفاده کند، اجازه بهره برداری به این شخص تفویض می شود. در چنین موارد، قرارداد اجازه بهره برداری عموماً بین دو طرف امضاء می شود و شرائط و حدود موافقت نامه در آن به صراحت قید می شود.
قراردادهای بهره برداری اغلب در خصوص کشورهائی که گیرنده اجازه می تواند در آنها از طرح استفاده کند، مدت قرارداد و نوع کالاهائی که طرح می تواند برای آنها بکار رود محدودیت هائی راشامل می شوند. به منظور تفویض اجازه بهره برداری از طرح درکشورهای خارجی باید قبلاً طرح خود را در کشورهای موردنظر ثبت یا حداقل تقاضانامه ثبت آن را تسلیم کرده باشید.
تفویض اختیار به سایرین برای استفاده از طرح صنعتی شما از طریق قرارداد اجازه بهره برداری کسب و کار شما را قادر خواهد کرد منبع درآمد مضاعف داشته باشد و وسیله ای معمول برای استفاده از حق انحصاری یک شرکت درخصوص طرح های صنعتی آن است.
موافقت نامه های اجازه بهره برداری از طرح های صنعتی اغلب در موافقت نامه های جامع تر بهره برداری گنجانده می شوند که تمام جوانب یک محصول (یعنی نه فقط عناصر بصری آن) را دربر می گیرند.
19- در صورت تقلید نسخه برداری یا نقض حق چگونه می توانید حقوق طرح های صنعتی خود را اعمال کنید؟
اجرای حقوق مالکیت صنعتی ممکن است موضوعی پیچیده باشد. باید به خاطر داشت که مسئولیت اصلی شناسائی و اقدام قانونی علیه تقلیدکنندگان یا نقض کنندگان حقوق طرح های صنعتی به عهده مالک آن است.به عبارت دیگر،مالک مسئول است تا براستفاده ازطرح خوددر بازاررانظارت کند،تقلید کنندگان یا جعل کنندگان راشناسائی کرده و تصمیم بگیرد که چگونه و چه زمان علیه آنها اقدام قانونی انجام دهید.
هرگاه متوجه شدید نقض حق انجام شده می توانید بعنوان گام اول اخطاریه ای ارسال نموده و نقض کننده حق را از تناقض احتمالی بین طرح او و حقوق انحصاری شما مطلع نمایید. اگر نقض حق ادامه یافت، شاید لازم باشد علیه نقض کننده از طریق مراجع قضائی اقدام و شکایت شود.
20- ضمانت اجرای حقوق ثبت طرح های صنعتی چگونه است ؟
ضمانت اجرای قانونی گویای ارزش و اهمیت حقوق ثبت طرح های صنعتی می باشد که براحتی مالک طرح صنعتی می تواند اعمال نماید، ناقضین را مجازات کند. طبق ماده 61 قانون فوق الذکر که هر شخصی که با علم و عمد مرتکب عملی شود که مفاده ماده 28 " بهره برداری از هر طرح صنعتی که در ایران ثبت شده باشد توسط اشخاص مشروط به موافقت مالک آن است که عبارت است از ساخت، فروش و وارد کردن اقدام حاوی آن طرح صنعتی می باشد، مالک می تواند علیه شخصی که بدون موافقت او افعال مذکور را انجام دهد یا مرتکب عملی شود که عادتاً موجبات تجاوز آینده را فراهم آورد یا باعث فریب عموم شود عمل غیرقانونی تلقی شود. مجرم شناخته شده علاوه بر جبران خسارت به پرداخت جزای نقدی از ده میلیون(10.000.00) تا پنجاه میلیون (50.000.000)ریال با حبس تعزیری از نودویک روز تا شش ماه یا هردوی آنها محکوم می شود.

     منبع :  اداره ثبت طرحهای صنعتی