نام تجاری برای شناسایی بنگاه تجاری در فضای تجاری مورد استفاده قرار می گیرد در حالیکه علامت تجاری برای تشخیص و ایجاد تمایز میان کالاها ایجاد می‌شوند از طرفی علامت تجاری می‌تواند هرگونه نشان قابل رویت یا غیر آن باشد،

لیکن نام تجاری باید اسم یا عنوان باشد و نشانه هایی از قبیل عناصر تصویری در قالب نام تجاری قرار نمی گیرد وفق ماده ۳۱ قانون ثبت اختراعات طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶ مرجع ثبت علائم تجاری کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی اداره ثبت علائم تجاری که از توابع مرکز مالکیت معنوی است می باشد اما در خصوص ثبت نام تجاری آن هنوز آیین‌نامه خاص و ادار ی مخصوص جهت ثبت این دسته از نام‌ها تصویب و دایر نشده است لذا علیرغم آنکه طبق ماده ۸ کنوانسیون پاریس و ماده ۴۷ قانون ثبت اختراعات طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶ نام های تجاری بدون ثبت نیز در برابر عمل خلاف قانون اشخاص ثالث حمایت می‌شوند ولیکن فایده اصلی ثبت نام و علامت تجاری سهولت در اثبات مالکیت آنهاست در حال حاضر اشخاص حقیقی که نام شخصی آنان از شهرتی برخوردار است و یا نام خاصی را برای معرفی هویت صنفی خود به کار می‌برند ناچار باید یا به این نام شرکت تأسیس کنند یا نام مربوطه را به صورت علامت تجاری ثبت کنند نکته بسیار مهمی که در خصوص ثبت اسامی و علائم تجاری وجود دارد این است که متاسفانه اداره ثبت علائم تجاری و اداره ثبت شرکتها از جهت سوابق و اطلاعات ثبتی هیچ ارتباطی با یکدیگر ندارند فقدان این ارتباط موجب شده نام یک شرکت یا موسسه به عنوان علامت تجاری انتخاب شده یا و به نام فردی ثبت شود و یا بالعکس علامت تجاری ثبت شده ای در نام یک شرکت یا موسسه به کار رفته و ثبت شود. اثر عملی چنین وضعیت این است که افراد سودجو با اطلاع از این نقطه ضعف اداری با گرفتن سند رسمی از شهرت علامت تجاری یا اسم تجاری دیگران استفاده می‌کنند. مدت اعتبار علامت تجاری در ایران ۱۰ سال است چنانچه صاحب علامت بخواهد با استفاده از علامت خویش ادامه دهد باید در سال پایانی اعتبار علامت خود را تمدید کند در غیر این صورت به نام اشخاص دیگر قابل ثبت است در مقابل اسامی شرکت ها یا موسسات تا زمانی که شخص حقوقی منحل نشده و حتی سال ها پس از انحلال اعتبار دارد در خصوص نام تجاری وفق ماده۵۸۰ قانون تجارت مدت اعتبار ثبت اسم تجارتی ۵ سال است البته با توجه به موارد گفته شده عملا ثبت اسم تجاری میسر نمی باشد آنچه که در خصوص مدت اعتبار علائم و اسامی تجاری باید به آن توجه کرد این است که اگر علامت تجاری حداقل سه سال استفاده نشود قانونا قابل ابطال است ماده۴۱ قانون ثبت اختراعات طرحهای صنعتی و علائم تجاری مصوب ۱۳۸۶ ولی اگر شرکت و موسسه غیر فعال باشد و از اسم تجاری خود استفاده نکند به این دلیل نمی توان نام آن را باطل یا ابطال کرد. انتخاب و ثبت علامت تجاری محدودیتی ندارد هر شخص می‌تواند دهها علامت تجاری را به نام خود ثبت کند اما اصولاً هیچ کس نمی‌تواند بیش از یک نام تجاری برای خود اختیار کند به استثناء علائم تجاری و اسامی مشهور حمایت قانونی از علائم  تجاری و اسامی تجاری محدود به مرزهای کشور ثبت کننده است یعنی اصل حمایت سرزمینی لذا برای حمایت در سایر کشورها باید اقدامات ثبتی را جداگانه در هر کشور انجام داد برای ثبت بین المللی علائم تجاری کنوانسیون خاصی به نام مادرید وجود دارد که می‌توان از تسهیلات آن استفاده کرده و در قریب به یکصد کشور جهان از طریق ادارات محلی و بدون مراجعه به کشور خارجی اقدامات ثبتی را انجام داد در مقابل برای ممانعت از استفاده رقبا از نام شرکت موسسه در سایر کشور ها فقط باید در کشور مورد نظر شرکت یا موسسه‌ای تاسیس کرد که کار مرسوم و مقرون به صرفه نیست.

نمونه پرونده در پرونده مطروحه از سوی خواهان شرکت ........به طرف خواندگان اداره ثبت علائم تجاری شرکت ....... به خواسته‌های الزام به ثبت اظهارنامه شماره ...... و ابطال علامت تجاری به شماره..... دادگاه پس از بررسی محتویات پرونده به شرح ذیل اتخاذ رای نموده است : رای دادگاه .....وکیل خوهان با استناد به سابقه ثبت .... به عنوان نام تجاری از سال ۱۳۴۹ با موضوع تولیدات محصولات نساجی و نخ فعالیت نموده و این که علامت تجاری خوانده شبیه علامت تجاری مقایسه کرده است که دارای سابقه استفاده هم در زمینه جوراب است درخواست صدور رای به شرح خواسته را دارد وکیل خوانده دفاع نموده تولیدات موکل جوراب است و خواهان در زمینه تولید پیراهن فعالیت دارد و نام تجاری متفاوت از علامت تجاری است که خواهان فاقد ثبت علامت است بنابر مراتب درخواست رد دعوا نموده است دادگاه با توجه به محتویات پرونده و مستندات ابرازی با توجه به سابقه ثبت نام تجاری ..... و در سال ۱۳۴۹ با موضوع واردات و صادرات و حق العمل کاری مربوط به منسوجات و نخ و احراز استفاده از این نام برای محصول جوراب به دلالت استشهادی پیوست و گواهی مدیر کل صنایع استان تهران به شماره .... و اینکه نام تجاری و هیچ کس نمی‌تواند به عنوان نام و علامت تجاری استفاده کند و مفاد ماده ۴۷ قانون ثبت اختراعات طرحهای صنعتی و علائم تجاری و نظر به اینکه علامت ثبت شده خوانده با تغییر جزئی نام تجاری خواهان است و به واسطه ارتباط کالا و خدمات به منافع مالک داده مستند به بندهای الف زماده ۳۲ و ۴۰ و ۴۷ و ۶۰ قانون ........ حکم به ابطال ثبت علامت خوانده اول و محکومیت وی پرداخت مبلغ ... ریال صادر و اعلام می نماید و همچنین الزام خوانده دوم به ثبت اظهارنامه خواهان وفق مقررات صادر و اعلام می‌گردد. • یادآور می‌شود این رای در دادگاه تجدید نظر در مورد تایید قرار گرفته است.

مجید رحیمی وکیل پایه یک دادگستری

منابع:

1- قانون ثبت اختراعات طرحهای صنعتی و علائم تجاری

2-کنوانسیون پاریس

3-مالکیت صنعتی در نظام حقوقی ایران /دکتر محبوب افراسیاب.